Vai kịch cuối cùng

Không gì đau lòng bằng việc thấy
một em bé thất vọng, đừng để trẻ
con mất lòng tin ở đời sống, ở con
người.

***

Có một người diễn viên già đã về
hưu và sống độc thân. Mùa hạ năm
ấy ông tìm về một làng vắng vẻ ở
vùng núi, sống với gia đình người
em là giáo viên cấp I trường làng.
Mỗi buổi chiều, ông thường ra chơi
nơi bãi cỏ vắng lặng ngoài thung
lũng. Ở đây, chiều nào ông cũng
thấy một chú bé ra ngồi đợi đoàn
tàu chạy qua thung lũng, trước khi
rẽ vào những vách đá đến phía ga
trên.

Chú bé hồi hộp đợi. Đoàn tàu phủ
đầy bụi đường với những toa đông
đúc hành khách như một thế giới
khác lạ, ầm ầm lướt qua thung lũng.
Chú bé vụt đứng dậy, háo hức đưa
tay vẫy, chỉ mong có một hành khách
nào đó vẫy lại chú. Nhưng hành
khách - mệt mỏi vì suốt một ngày
trên đường - chẳng ai để ý vẫy lại
chú bé không quen biết.

Hôm sau, rồi hôm sau, hôm sau nữa, hôm nào ông già cũng thấy chú bé ra vẫy và vẫn không một hành khách nào vẫy lại.
Nhìn nét mặt thất vọng
của chú bé, tim người diễn viên già
như thắt lại. Ông nghĩ: "Không gì
đau lòng bằng việc thấy một em bé
thất vọng, đừng để trẻ con mất lòng
tin ở đời sống, ở con người."

Hôm sau, người em thấy ông giở
chiếc vali hoá trang ra. Ông dán lên
mép một bộ râu giả, đeo kính, mượn
ở đâu một chiếc áo veston cũ, mặc
vào rồi chống gậy đi. Ông đi nhờ
chuyến xe ngựa của trạm, lên tàu đi
ngược lên ga trên. Ngồi sát cửa sổ
toa tàu, ông thầm nghĩ: "Đây là vai
kịch cuối cùng của mình, cũng như
nhiều lần nhà hát thường phân cho
mình, một vai phụ, một vai rất bình
thường, một hành khách giữa bao
hành khách đi tàu..."

Qua cái thung lũng có chú bé đang
đứng vẫy, người diễn viên già nhoài
người ra, cười, đưa tay vẫy lại chú
bé. Ông thấy chú bé mừng cuống
quít, nhẩy cẫng lên, đưa cả hai tay
vẫy mãi.

Con tàu đi xa. Người diễn viên già
trào nước mắt cảm động hơn bất cứ
một đêm diễn huy hoàng nào ở nhà
hát. Đây là vai kịch cuối cùng của
ông, một vai phụ, một vai không có
lời, một vai không đáng kể nhưng đã
làm cho chú bé kia vui sướng, đã
đáp lại tâm hồn chú bé và chú sẽ
không mất lòng tin ở cuộc đời.